CỰU HOÀNG BẢO ĐẠI THOÁI VỴ

 

                         CHUYỆN CỰU BẢO ĐẠI THOÁI VỊ…
                                ( Copy trên FB của SÀI GÒN )

Ngày 25/08/1945, phái đoàn Việt Minh do Nguyễn Lương Bằng, Trần Huy Liệu và Cù Huy Cận dẫn đầu đã đến Huế chứng kiến lễ thoái vị của hoàng đế Bảo Đại và tiếp nhận ấn kiếm của ông, dẫn đến sự cáo chung của triều đại phong kiến nhà Nguyễn (1802 - 1945).

Trước đó hai ngày, ngày 23/08/1945, cựu Thượng thư bộ Lại đứng đầu các bộ (tương đương Thủ tướng) Phạm Quỳnh đã bị Việt Minh bắt đi và sau đó bị du kích sát hại cùng với hai cha con cựu tổng đốc Nam Ngãi Ngô Đình Khôi - Ngô Đình Huân.

Tên tuổi nhà sử học Trần Huy Liệu gắn liền với nhân vật Lê Văn Tám thời kỳ ông làm bộ trưởng Tuyên truyền. Lê Văn Tám được sử sách cách mạng ca ngợi như một thiếu niên anh hùng đã hy sinh vì nghĩa lớn khi đốt kho xăng của Pháp ở Thị Nghè, Sài Gòn. Nhiều nguồn thông tin cho biết về cuối đời Trần Huy Liệu đã nhờ giáo sư sử học Phan Huy Lê cải chính chuyện hư cấu này giúp ông. Chuyện nhờ vả này không rõ thực hư thế nào vì nhiều nhà nghiên cứu lịch sử đã phủ nhận chuyện đó. Nay giáo sư Phan Huy Lê cũng đã qua đời nên màn sương mù quanh nhân vật Lê Văn Tám vẫn còn đó.

Cù Huy Cận sau đó làm quan to cho chính quyền VNDCCH, có con trai là Cù Huy Hà Vũ học hành đỗ đạt đến tiến sĩ luật học nhưng không đi theo con đường của cha. Do bất đồng chính kiến với hệ thống cầm quyền Việt Nam nên Cù Huy Hà Vũ bị bắt trong vụ án “hai cái bao cao su” ầm ĩ dư luận một thời. Sau một thời gian ở tù, ông bị trục xuất sang Mỹ.

Và không thể không nói đôi chút về vị hoàng đế cuối cùng của Việt Nam.

Năm 1932, ngay sau khi về nước chấp chính, ông vua tây học này đã làm được 2 điều quan trọng mang tính cách mạng.

Đối với việc triều chính, Bảo Đại đã ra Dụ số 1 tuyên bố chấp chính và khẳng định chế độ quân chủ của Nam Triều, hủy bỏ Quy Ước ngày 06/11/1925 do Hội Đồng Phụ Chính – đứng đầu là Tôn Thất Hân – ký với Toàn Quyền Đông Dương khi ông còn nhỏ tuổi và đang du học bên Pháp, đồng thời ra nhiều dụ khác nhằm thực hiện những cải cách qui mô trong nền hành chính của chính phủ Nam Triều (Quy ước bất hợp lý ngày 06/11/1925 tước bỏ hầu hết các quyền hành của nhà vua trừ các quyền có tính cách nghi lễ, ân xá, sắc phong, tế lễ…, mọi việc khác đều thuộc quyền nhà nước Bảo hộ. Bằng bản Quy ước này, thực dân Pháp đã hoàn toàn thâu tóm mọi quyền lực của Nam Triều).

Về nghi thức triều đình, ông bãi bỏ một số tập tục mà các vua nhà Nguyễn trước đã đề ra như thần dân không phải quỳ lạy mà có thể ngước nhìn vua khi lễ giá tới, mỗi khi vào chầu các quan Tây không phải chắp tay xá lạy mà chỉ bắt tay vua, các quan ta cũng không phải quỳ lạy.

Những việc làm đó ít nhiều cho thấy đây là một ông vua có đầu óc cách tân và muốn thoát khỏi sự kềm kẹp của người Pháp theo cách riêng của mình.

Sách vở dư luận thường đánh giá chung hoàng đế Bảo Đại như một ông vua ham chơi, thích nhảy đầm săn bắn, mê phụ nữ đẹp và ngây thơ nhu nhược về chính trị. Tuy nhiên, nhiều chi tiết trong cuốn hồi ký “Con rồng An Nam” (Le dragon d’Annam) của cựu hoàng Bảo Đại và cuốn hồi ký “Một cơn gió bụi” (Kiến văn lục) của cụ Trần Trọng Kim cho thấy, ngoài những tính cách cá nhân đó ra, Bảo Đại cũng ít nhiều biết suy tư mưu cầu độc lập cho quốc gia dân tộc theo cách tính toán riêng và suy nghĩ riêng của ông ấy, dù rằng cách tính toán và suy nghĩ ấy quá đơn giản và dễ bị các thế lực chính trị lợi dụng. Vì tính cách cá nhân thích hưởng thụ nên ông cũng đã không chọn con đường mà vua Hàm Nghi và vua Duy Tân đã đi.

Tưởng cũng nên nhắc lại rằng khi Việt Minh vận động quần chúng nhân dân tiến vào đại nội, gây áp lực buộc vua Bảo Đại phải thoái vị, người Nhật cho quân bao vây kinh thành Huế để bảo vệ ông. Tuy nhiên, ông đã khước từ sự giúp đỡ từ người Nhật. Ông nói: “Tôi từ chối nhứt định sự bảo vệ của ông. Tôi yêu cầu ông hãy hủy bỏ ngay hệ thống phòng thủ này của ông. Tôi không muốn một đội quân ngoại quốc nào làm đổ máu dân tộc tôi”(*), để rồi sau đó chấp nhận tuyên bố thoái vị. Đối với ông, đây là một quyết định đúng nhằm tránh cho dân tộc phải đổ máu và không để cho ngoại bang có cớ thò tay can thiệp vào nội tình đất nước.

LÊ QUANG HUY

—————————

(*) “Con rồng An Nam” (Le dragon d’Annam) – Cựu hoàng Bảo Đại.